Naar hoofdstukken Naar Home

HOOFDSTUK 11

een veer

11. HENDRICK NICOLAESZ BULL (17-4-1667 - † tussen 1697-1700)
(Gehuwd met Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes ..1667 - † na 18-8-1721)


De nazaat van Mr Nicolaes Jansz Bull en Hermtje Hendriks Ravens (stamnummer 12.)wordt behandeld.

Voorouders van Hendrick Nicolaesz Bull


Jan Bull stamnummer 13.
|
Mr Nicolaes Jansz Bull 1620/1630 - † na 1692 stamnummer 12.
|

Hendrick Nicolaesz Bull wordt geboren op 17-4-1667 te Blokzijl onder de naam Hendrick Bull. Bij zijn doop fungeert als meter Mej. IJda Badius-Beck van Amsterdam, geboren in 1612 te Hamburg. Ida is dan weduwe van Otto Badius, Predikant van Amsterdam, geboren in 1594 te Aken en overleden op 10-4-1664 te Amsterdam. Otto Badius wordt op 17-9-1620 Predikant te Amsterdam, daarvoor bij de Duitsers. In 1626 is hij Predikant voor de Ned. Gereformeerden en is fel tegen de Academie van Coster, vooral toen in 1630 Costers Iphigenia weer wordt opgevoerd. Zijn preken worden beantwoord in het spotgedicht van Joost van den Vondel"Een Otter in 't Bolwerck".

Doopaantekening Hendrick Nicolaesz Bull Trouwaantekening Hendrick Nicolaesz Bull en Jaetje Chabes 13 oktober 1686
Links: Doopacte Hendrick Nicolaesz Bull (geschreven wordt Hendrick Bull). Bron: Dopen Blokzijl
Rechts: Trouwacte Hendrick Nicolaesz Bull en Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes. Bron: Trouwen Blokzijl

Kuinderstraat Blokzijl
De Kuinderstraat te Blokzijl

Hendrick Nicolaesz Bull (hij wordt genoemd Henricus Bul, zij Jaetje Chabes) huwt op 13-10-1686 te Blokzijl, na een rechtszaak, met Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes. Jaetje wordt geboren in 1667 te Bergum, Tietjerksteradeel, Friesland).

We bekijken het geschil zoals opgetekend door het Drostambt Vollenhove d.d. 4-5-1686: "Op verzoek van Jeijsje Gabes jongedochter van Bergum, zijnde wel en wettelijk met ontvangene trouw en daarna opgegeven schriftelijke hand verloofd om Hendrick Bul, zoon van Mr Nicolaes Bul, verzoeke over zulks dat hem moge worden gelast haar te trouwen, temeer al zou zij alreeds bezwangerd is ende in kas zijnde ouders daartegen zouden opponeren, dat haar als dan de behulpzame hand moge worden geboden".

Vertaald staat er kortweg: "Jeijsje Gabes vraagt via de Drost (rechter) toestemming om met Hendrick Bul te mogen trouwen omdat zij zwanger is, als zij niet trouwen zal zij verzorgd moeten worden".

het Oldehuis
Het "Oldehuis" van Vollenhove
Meermalen wordt het Oldehuis door de opvolgende landdrosten van het kwartier van Vollenhove bewoond. Zo overlijdt op het huis te Vollenhove op 2 december 1638 de drost van Vollenhove: Wolf Bentinck tot Werkeren. De Gildebrief van de kramers te Blokzijl van 1649 wordt gegeven op het Oldehuis; ook die van de schoenmakers aldaar van 1702 enz. Op een ongedateerde kaart heeft het eiland waar het Oldehuis op staat de vorm van een ellips, maar van een indrukwekkend kasteelcomplex was toen geen sprake. Langs de walkant staat een op een palissade lijkende verhoging, met hier en daar een huis, een soort vierkante donjon en een bouwwerk, dat er als een kapel uitziet. In de aanstellingen tot drost van het drostambt Vollenhove en kasteleinschap van de heerlijkheid Kuinre o.a. van Johan van Echten, de Olde 1611 en Johan van Raesfelt 1619 werd hun een stuk land tussen het Oldehuis en de zee ten gebruike gegeven, groot omtrent één morgen. Op de landdag van Ridderschap en Steden van 30 mei 1620 werd op een vertoog van de drost besloten dat de gevangenis of kelder op het Oldehuis, genaamd "de Pijper", onder dak zal worden gebracht om dat die vrij vervallen is.


We gaan verder met het geschil van Mr Nicolaes Bul en Jeijsje Gabes. Dan volgt er een eerste besluit van het Drostambt Vollenhove: "Dockter Condewijn (advocaat van Jeijsje Gabes geautoriseerd om de ouders van Hendrick Bul zo doenlijk te indruceren (onder druk zetten) om consent te geven (om toestemming te geven) tot het huwelijk, hier is gemeld bij mankent (ingebreke blijven) zulks wordt Mr Nicolaes Bul geordonneerd ten naaste recht dagen (zeer binnenkort) hierop te berichten".

Dus als Mr Nicolaes Bul besluit geen toestemming te geven voor het huwelijk, hij dit dan kenbaar moet maken. Acht dagen later op 13 mei op het gepresenteerde bericht van Mr Nicolaes Bul uit naam van zijn zoon Hendrick Bul contra Jeijsje Gabes verwekkende als daarin besloten zij gesteld in handen van partijen. Het tegenbericht, het antwoord: is aan beide partijen uitgedeeld. Het vonnis verschijnt op 3 juni alwaar ze "voor de vakantie" weer dienen te verschijnen. Daar zijn ze echter niet meer verschenen, aangezien de zaak onderling is afgedaan. Ze trouwen op 13-10-1686 te Blokzijl.


Bron: Drostamb Vollenhove, inventarisnr. 0034

Uit dit huwelijk van Hendrick Nicolaesz Bull en Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes worden zes kinderen geboren:

11.1. Joannes (Hendrickz) Bull 7-11-1686 - † in 1739

11.2. Abeltje (Hendricksz) Bull 9-12-1688 - ..

Abeltje wordt geboren op 9-12-1688 te Blokzijl.
Doopaantekening Abeltje Bul
Doopacte Abeltje (Hendriksd) Bull. Bron: Dopen Blokzijl

11.3. Aeltje (Hendricksz) Bull 11-2-1691 - ..

Aeltje wordt geboren op 11-2-1691 te Blokzijl.
Doopaantekening Aeltje Bul
Doopacte Aeltje (Hendricksz) Bull. Bron: Dopen Blokzijl

11.4. Gabriël (Hendricksz) Bull 26-12-1692 - † voor 1734

11.5. Hermtje (Hendrickz) Bull 1-9-1695 - na 1763

11.6. Klaes Hendrickz Bull 17-10-1697 - 7-1-1780. Hij gaat verder als stamnummer 10. Zie hoofdstuk 10.

Hendrick Nicolaesz Bull overlijdt tussen 1697 en 1700. Zijn echtgenote Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes hertrouwt op 25-2-1700 te Blokzijl met Gijs Jansen, geboren te Urk (weduwnaar van Aaltje Willems). Jaetje en Gijs krijgen nog twee kinderen: een dochter Jantje Jansen, geboren op 27-11-1700 te Blokzijl en een zoon Hendrik Jansen, geboren op 1-11-1702 eveneens te Blokzijl.


Trouwacte Gijs Jansen en Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes. Bron: Trouwen Blokzijl

Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes overlijdt in ieder geval na 18-8-1721 gezien de testamentakte van 1721 van haar zoon Gabriël Bul en zijn echtgenote.

Drie van de nazaten van Hendrick Nicolaesz Bull en Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes zetten de genealogischelijn voort. En daarvan is stamvader nummer 10/hoofdstuk 10 (11.6.).

De 1ste nazaat van Hendrick Nicolaesz Bull en Jaetje (Jeijtje) Gabriels Chabes (stamnummer 11.)wordt behandeld

11.1. JOANNES HENDRICKZ BUL (7-11-1686 - ..1739)
(1ste huwelijk met Grietjen Claas Schuring 9-12-1688 - † voor 1722)
(2de huwelijk met Hendrikje Lubberts Vos 6-10-1689 - ..)

Voorouders van Joannes Hendrickz Bul


Jan Bull stamnummer 13.
|
Mr Nicolaes Jansz Bull 1620/1630 - † na 1692 stamnummer 12.
|
Hendrick Nicolaesz Bull 1667 - † tussen 1697-1700 stamnummer 11.
|


Joannes Hendrickz Bul wordt geboren op 7-11-1686 te Blokzijl.
Doopacte Joannes Hendrickz Bul. Bron: Dopen Blokzijl


Doopacte Hendrikje Lubberts Vos (2e echtenote). Bron: Dopen Blokzijl

Eerste huwelijk met Grietjen Claas Schuring

Joannes Hendrickz Bul huwt op 19-5-1715 met de Blokzijlse Grietjen Claas Schuring. Zij wordt geboren op 9-12-1688 te Blokzijl en is een dochter van Claes Evertsz Schuring en Jantje Bartels.


Trouwacte Joannes Hendrickz Bul en Grietjen Claas Schuring
Bron: Trouwen Blokzijl

Uit het huwelijk met Grietjen Claas Schuring, worden drie kinderen geboren:

11.1.1. Aaeltje Bul 23-2-1716 - ..

Aaeltje Bul wordt geboren op 23-2-1716 te Blokzijl.
Doopaantekening Aeltje Bul
Doopacte Aeltje Bul. Bron: Dopen Blokzijl

11.1.2. Hendrik Bul 23-7-1717 - ..

Hendrik Bul wordt geboren op 23-7-1717 te Blokzijl.
Doopaantekening Hendrik Bul
Doopacte Hendrik Bul. Bron: Dopen Blokzijl

11.1.3. Maertjen Bul 30-7-1719 - † ..1762

Joannes Hendrickz Bul wordt genoemd in het testament van 7-3-1721 in verband met het overlijden van Geerloff Hendricks, gehuwd met Geertien Siebels. Aan Joannes is voor huur? van het laaken op de kist van Geerloff Hendricks f. 0-16-0 betaald.


Bron: Schoutambt Vollenhove 7 maart 1721

Na het overlijden van zijn 1ste echtgenote wordt er op 11 december 1722 voor zijn twee minderjarige kinderen: Aaltien en Maertjen, zijn broer Gabriel Bul en oom Jan Klasen Pluckgans als momboiren/voogden aangesteld.


Voogdijacte 11 december 1722 (bron: Schoutambt/voogdij Vollenhove

Tweede huwelijk met Hendrikje Lubberts Vos

Joannes Hendrickz Bul huwt op 29-11-1722 te Blokzijl met Hendrikje Lubberts Vos. Zij wordt geboren op 6-10-1689 te Blokzijl en is een dochter van Lubbert Jansz Vos en Geertje Jans (eerder gehuwd geweest met Peter Alberts in 1709.)


Trouwacte Joannes Hendrickz Bul en Hendrikje Lubberts Vos
Bron: Trouwen Blokzijl

Joannes Hendrickz Bul en Hendrikje Lubberts Vos krijgen één kind:

11.1.4. Claesjen Bul 27-1-1724 - ..

Claesjen wordt geboren op 27-1-1724 te Blokzijl.
Geboorteaantekening Claesjen Bul
Doopacte Claesjen Bul. Bron: Dopen Blokzijl

De 1ste echtgenote van Joannes Hendrickz Bul: Grietjen Claas Schuring overlijdt voor 1722, want op 29-11-1722 huwt Joannes Hendrickz Bul met Hendrikje Lubberts Vos.
Joannes Hendrickz Bul overlijdt in 1739 te Blokzijl, 53 jaar oud.

De 3e nazaat van Joannes Hendrickz Bull en uit het 1ste huwelijk met Grietjen Claas Schuring (stamnummer 11.1.)wordt behandeld

11.1.3. Maertjen Bul (30-7-1719 - † in 1762)
(Gehuwd met Frans Maartens Kroon 18-5-1719 - ..)

Voorouders van Maertjen Bul


Jan Bull stamnummer 13.
|
Mr Nicolaes Jansz Bull 1620/1630 - † na 1692 stamnummer 12.
|
Hendrick Nicolaesz Bull 1667 - † tussen 1697-1700 stamnummer 11.
|
Joannes Hendrickz Bul 7-11-1686 - ..1739 stamnummer 11.1.
|

Geboorteaantekening Maertjen Bul
Maertjen Bul wordt geboren op 30-7-1719 te Blokzijl. Doopacte Maertjen Bul. Bron: Dopen Blokzijl

Maertjen Bul huwt op 7-5-1741 te Blokzijl met Frans Maartens Kroon. Hij wordt geboren op 18-5-1719 te Blokzijk en is een zoon van Marten Kroon (ook wel geschreven als Croon en Consul) en van Hendrikje Bastiaans. Maertjen Bul overlijdt voor november 1762 te Blokzijl.


Trouwacte Maertjen Bul en Frans Maartens Kroon. Bron: Trouwen Blokzijl

Maertjen Bul overlijdt in 1762 en daarom wordt er op 18-11-1762 door Frans Kroon een voogdijacte opgemaakt. Als moboiren/voogden worden aangesteld Claas Bul en Albert Hendriks. Het gezin van Frans Kroon woont dan in de Groenestraat te Blokzijl (bron: Schoutambt Vollenhoven, Registers van Voogdijzaken.

Na het overlijden van zijn echtgenote Maertjen Bul, huwt Frans Maartens Kroon op 21-11-1762 te Blokzijl met Wemmigjen Jans Smit.


Trouwacte Frans Maartens Kroon en Wemmigjen Jans Smit. Bron: Trouwen Blokzijl

Behandeld wordt het 4de kind van Hendrick Nicolaesz Bull en Jaetje Gabriels Chabes(stamnummer 11.).

11.4. GABRIEL HENDRICKZ BUL 26-12-1692 - † voor 1734)
(1ste huwelijk met Trijntje Jansz Visscher 13-11-1693 - † tussen 1721-1722)
(2de huwelijk met Hester Rosier 6-11-1691 - 17-10-1780)

Voorouders van Gabriël Hendrickz Bul


Jan Bull stamnummer 13.
|
Mr Nicolaes Jansz Bull 1620/1630 - † na 1692 stamnummer 12.
|
Hendrick Nicolaesz Bull 1667 - † tussen 1697-1700 stamnummer 11.
|


Gabriël Hendrickz Bul wordt geboren op 26-12-1692 te Blokzijl
Doopacte Gabriël Hendrickz Bul. Bron: Dopen Blokzijl


Doopacte Trijntje Jansz Visscher. Bron: Dopen Blokzijl

Eerste huwelijk met en Trijntje Jansz Visscher

Gabriël Hendrickz Bul huwt op 17-11-1717 te Blokzijl met de 24 jarige Trijntje Jansz Visscher (zij is dan al weduwe van Klaas Jans). Trijntje wordt geboren op 13-11-1693 te Blokzijl en is een dochter van Jan Albertsz Visscher en van Marike Hermans van Tary, geboren te Steenwijkerholt.


Trouwacte Gabriël Hendrickz Bul en Trijntje Jansz Visscher. Bron: Trouwen Blokzijl

Uit het 1ste huwelijk met Trijntje Jansz Visscher worden twee kinderen geboren:

11.4.1. Maria Gabriels Bul 1-5-1718 - † voor 8-1721

Maria wordt geboren op 1-5-1718 te Blokzijl. Zij overlijdt voor augustus 1721 te Blokzijl.

Doopacte Maria Gabriels Bul. Bron: Dopen Blokzijl

11.4.2. Hendrikus Gabriels Bul 26-1-1721 - † voor 8-1721

Hendrikus wordt geboren op 26-1-1721 te Blokzijl. Hij overlijdt voor augustus 1721 te Blokzijl.
Geboorteaantekening Hendrikus Bul
Doopacte Hendrikus Gabriels Bul
Gabriël Hendrickz Bul en Trijntje Jansz Visscher laten op 18-8-1721, te hunnen huize, een testament opmaken bij Notaris Engelbert Franzen. Zie hieronder.


Testament Gabriël Hendrickz Bul en Trijntje Jansz Visscher 18-8-1721

Korte samenvatting van het testament: Trijntje besluit af te zien van haar erfrechten van haar voogd Jan de Wit. Zij besluiten om inboedel en huisraad e.d. te erven van elkaar bij overlijden. Echter met de uitzondering dat, indien de moeder van Gabriël Bul (Jaetje Gabriel/Chabes) na zijn dood nog in leven is, zij alles erft, uitgezonderd vier strengen bloedkoralen (bestemd voor de oudste zuster van Trijntje), een zilveren ducaat (voor de broer van Trijntje) en haar damastenschort (voor de jongste zuster van Trijntje). De twee kinderen van Gabriel en Trijntje worden in het testament niet genoemd, dat houdt in dat deze al voor augustus 1721 zijn overleden.

Tweede huwelijk met Hester Rosier

Gabriël Hendrickz Bul huwt op 22 februari 1722 te Blokzijl met Hester Rosier. Hester wordt geboren op 6-11-1691 in de Kleine Hoogstraat te Leeuwarden en is een dochter van Robert Rosier/Rochier (Hellebardier, geboren op 22-1-1651 te 's-Gravenhage) en van Sophie Jillis. Bekend over haar vader: hij wordt geboren op 22-1-1651 te 's-Gravenhage. Hij vertrekt in januari 1686 met zijn ouders van 's-gravenhage naar Leeuwarden. Hij huwt op 14-7-1689 te Leeuwarden met Sophia Jilles. Omschrijving huwelijksacte: Robert Rochier, lacqnaij van zijne hoogheid de princesse van Nassau (lakei van de princes van Nassau) en Sophie Jillis. Zou Robert Rosier/Rochier lakei kunnen zijn van Albertine Agnes van Nassau, geb. 9-4-1634 te 's-Gravenhage, overleden 24-5-1696 Oranjewoud, Friesland.


Doopacte Hester Rosier. Bron: Dopen Leeuwarden

Trouwacte Gabriël Hendrickz Bul en Hester Rosier. Bron: Trouwen Blokzijl

De drie kinderen uit het 2de huwelijk van Gabriël Hendrickz Bul en Hester Rosier worden besproken:

11.4.3. Stephanus Gabriels Bul 16-5-1723 - 16-9-1797

11.4.4. Hendrikus Gabriels Bul 11-2-1725 - † na 1734

Hendrikus Gabriels wordt geboren op 11-2-1725 te Blokzijl. Als zijn vader overlijdt wordt als voogd aangesteld Klaes Hendrickz Bul (broer van de vader van Hendrikus, 1697-1780) en Hendrik Gijzen. Hendrikus Gabriels Bul vertrekt vermoedelijk in 1734 met zijn moeder, broer en stiefvader Johannes de Vries naar Amsterdam. Hendrikus overlijdt na 1734.

Doopacte Hendrikus Gabriels Bul

11.4.5. Alida Gabriels Bul 29-6-1727 - † voor 1734

Alida Gabriels wordt geboren op 29-6-1727 te Blokzijl. Zij overlijdt voor 1734.

Doopacte Alida Gabriels Bul. Bron: Dopen blokzijl
Verder is nog bekend dat het gezin van Gabriël Hendriksz Bul en Hester Rosier in de koffie- en theeregisters in 1727 met attestatie wordt afgeschreven. Dit houdt in dat het gezin uit de belastingen van Blokzijl wordt geschreven en hoogstwaarschijnlijk naar een andere stad of dorp verhuist, temeer daar ze op 3 juli 1728 hun woning, gelegen aan De Wortelmarkt, "ten westen de muur van Frans van Zijl, ten noorden de Weeshuijsplaats en ten Oosten de armenvoogden woningen" verkopen aan Herpen Tijmens.

verkoop huis van Gabriël Hendrickz Bul en Hester Rosier gelegen aan de Wortelmarkt verkoop huis van Gabriël Hendrickz Bul en Hester Rosier gelegen aan de Wortelmarkt
Notarisacte van 3-7-1728 van de verkoop van het huis van Gabriël Hendrickz Bul en Hester Rosier, gelegen aan de Wortelmarkt te Blokzijl

Koffie- en theebelasting Wortelmarkt
Linkerfoto: kofie- en theebelasting. Aanslagbiljet voor het geschatte verbruik van koffie, thee en andere dranken. Dit aanslagbiljet is uitgereikt te Amsterdam op 7 mei 1729 aan Hilletje Mynders. Ook Gabriël Hendriksz Bul heeft deze belasting moeten betalen.
Rechterfoto: Wortelmarkt 7 te Blokzijl. Aan de Wortelmarkt heeft Gabriël Hendriksz Bul met zijn gezin gewoond
Gabriël Hendriksz Bul overlijdt voor 1734 te Blokzijl met achterlating van twee minderjarige kinderen t.w. Stephanus (1723) en Hendricus (1725). Aan de weeskamer is voldaan op 3-2-1734.


Voogdijschap over de twee kinderen van Gabriël Hendriksz Bul en Hester Rosier


Bron: Momboirinstelling 22-2-1734

De 2e echtgenote van Gabriël Hendriksz Bul: Hester Rosier vertrekt met haar twee kinderen naar Amsterdam. Zijn gaan dan naar de Oudemanhuijspoort.


Bron: Lidmatenregister Amsterdam

Op 5-2-1734 hertrouwt zij te Blokzijl met Johannes(Jannes) de Vries, beiden wonend op de 2de Achterburgwal te Amsterdam. Johannes(Jannes) de Vries wordt geboren op 12-7-1702 te Amsterdam en is een zoon van Willem Jansz de Vries en van Rachel Mathijsz van Meurs. Deze gaan in ondertrouw op 30-6-1691 te Amsterdam. Rachel Mathijsz overlijdt op 5-10-1747 te Amsterdam en wordt begraven op de Begraafplaats Heiligewegs- en Leidsche Kerkhof te Amsterdam.


Trouwacte Hester Rosier en Johannes(Jannes) de Vries. Bron: Trouwen Amsterdam

Hester Rosier en Johannes de Vries krijgen de volgende vier kinderen:

  1. Rachel de Vries, geboren op 16-2-1735 te Amsterdam. Doopgetuigen zijn Wiggert van Os en Rachel Coenraets.
  2. Willem de Vries, geboren op 2-11-1736 te Amsterdam. Doopgetuigen zijn Willem en Alida Rosier (geb. te Leeuwarden). Willem huwt op 10-4-1767 te Amsterdam met Anna Sophia Odent. Bij doop van een kind in 1768 zijn Johannes Odent en Hester Rosier (zijn moeder) doopgetuigen.
  3. Johannes de Vries, geboren op 21-12-1738 te Amsterdam. Doopgetuigen zijn Angenietje de Vries en Pieter Vooro/Pieter Vauraux/Voraux (echtpaar).
  4. Jacobus de Vries, geboren op 28-7-1741 te Amsterdam. Doopgetuigen zijn Jacobus Lus en Aaltje de Vries.
De 1ste echtenote van Gabriël Hendrickz Bul: Trijntje Jansz Visscher, overlijdt tussen 1721 en 1722, want op 22-2-1722 hertrouwt Gabriël Hendrickz Bul met Hester Rosier.
Gabriël Hendriksz Bul overlijdt voor 1734.
Hester Rosier overlijdt op 17-10-1780 in het Besieshuis (besieshuijs/oudevrouwenhuis) te Amsterdam. Zij wordt begraven op het Sint Antoniuskerkhof (Gereformeerd) te Amsterdam.


Begraven Hester Rosier. Bron: Begraven Amsterdam

Behandeld wordt het 3de kind van Gabriel Hendrickz Bul en Hester Rosier (Rochier)(stamnummer 11.4.).

11.4.3. Stephanus Gabriels Bul 16-5-1723 - 16-9-1797)
(1ste huwelijk met Neeltje Gordink ca 1716 - 4-11-1787)
(2e huwelijk met Aaltje van Voren ca 1751 - 22-3-1837)

Voorouders van Stephanus Gabriels Bul


Jan Bull stamnummer 13.
|
Mr Nicolaes Jansz Bull 1620/1630 - † na 1692 stamnummer 12.
|
Hendrick Nicolaesz Bull 1667 - † tussen 1697-1700 stamnummer 11.
|
Gabriel Hendrickz Bul 26 december 1692 - voor 1734 - stamnummer 11.4.
|

Stephanus Gabriels Bul wordt geboren op 16-5-1723 te Blokzijl. Als zijn vader overlijdt wordt als voogd aangesteld Klaes Hendrickz Bul (broer van de vader van Stephanus, 1697-1780) en Hendrik Gijzen. Stephanus vertrekt met zijn broer Hendrikus, zijn moeder en zijn stiefvader Johannes(Jannes) de Vries in 1734 naar Amsterdam. Stephanus wordt ook genoemd: Stephanus Gabriel/Gabriels/Gabrielsz en Stephanus de Vries (achternaam van zijn stiefvader).


Doopacte Stephanus Gabriels Bul. Bron: Dopen Blokzijl
Stephanus Gabriels Bul huwt met Neeltje Gordink. Waar en wanneer hij huwt is niet bekend. Neeltje wordt in de diverse actes ook genoemd: Gooting, Gordel en Gording.

Neeltje Gordink huwt, 27 jaar oud van diemen, wonend op de Prinsengragt, (ouders dood), op 4-1-1743 te Amsterdam met de weduwnaar Arent Smid/Arendt Smidt van Vendelo/Hengelo, wonend op de Agtergragt (weduwnaar van Geertruij Robbens). Neeltje wordt geattesteerd met haar zuster Aaltje Gordink. Neeltje en Arent krijgen op 24-9-1747 een zoon: Cornelis Smit. Doopgetuigen zijn Cornelis Gording/Gordink en Margareta van den Dorp. Het huwelijk van Neeltje en Arent eindigt in een echtscheiding. Vervolgens huwt Arent Smit, wonend in de Lojerstraat, op 1-8-1760 te Amsterdam met de 40 jarige Maria Knabe/Knabbe van Rida.


Trouwacte Neeltje Gordink en Arent Smid. Bron: Trouwen Amsterdam

Stephanus Gabriels Bul en Neeltje Gordink krijgen de volgende zoon:

11.4.3.1. Johannes Gabriel Bijl 17-7-1754 - † voor 1811

Het gezin van Stephanus Gabriels Bul vertrekt vermoedelijk in november 1767 naar Utrecht. In 1757 wonend ze nog te Amsterdam en wel op de Baangragt tussen de Laurierstraat en -gragt, want op 11-6-1757 treden ze op als getuige inzake diefstal uit de kelder van wijnkoper De Haas op de Lauriergracht.


Bron: Regt van inwoning Utrecht


Bron: Notarieel archief Amsterdam
Zie voor de gehele acte deze link

Na het overleden van zijn echtgenote Neeltje Gordink, gaat Stephanus op 15-6-1788 te Utrecht in ondertrouw en huwt hij op 8-7-1788 in de Catharijnekerk aldaar met de veel jongeren Aaltje van Voren/Vervoren, JD. Beiden wonend in de Bergstraat. Aaltje wordt geboren ca 1751 en is een dochter van Frederik van Voren/Vervoren/van Voorn en van Engeltje Helsdongen/Hesdongen/Helsdingen (overl. op 21-6-1777 te Utrecht).


Trouwacte Stephanus Gabriels Bul (geschreven wordt Stephanus Gabriels de Vries) en Aaltje van Voren. Bron: Trouwen Utrecht

Stephanus Gabriels Bul ontvangt in 1795 en 1797 steun van de Diaconie voor zijn levensonderhoud.


Ondersteunig Stephanus Gabriels Bul 1797. Bron: Hervormde Diaconie Utrecht

Neeltje Gordink (geschreven wordt Neeltje Gordel) overlijdt op 4-11-1787 in de Bergstraat te Utrecht, 71 jaar oud (daar woont ook haar kleindochter Johanna Gabriel, gehuwd met Hendrik Etmans). Neeltje Gordink wordt begraven op 12-11-1787 te Utrecht door de Orde van de heren Aalmoesenierskerk op het Jacobikerkhof. Ze laat een man en mondige kinderen na.
Stephanus Gabriel Bul overlijdt op 16-9-1797 in de Sierensteeg te Utrecht, 74 jaar oud. Hij wordt begraven op het Jacobikerkhof.
Aaltje Vervoren overlijdt op 22-3-1837 in de Oude mannen en Vrouwenhuis in de Jansteeg Wijk C nr. 13 te Utrecht, 86 jaar oud.


Begraafacte Neeltje Gording. Bron: Begraven Utrecht


Vermelding overlijden Stephanus Gabriels Bul (geschreven wordt Stephanus Gabriels de Vries)

Behandeld wordt het 1ste kind van Stephanus Gabriels Bul en Neeltje Gordink(stamnummer 11.4.3.).

11.4.3.1. Johannes Gabriel Bijl 17-7-1754 - † voor 1811)
(Gehuwd met Engelina Peternella Sievers 12-6-1749 - 24-9-1811)

Voorouders van Johannes Gabriel Bijl


Jan Bull stamnummer 13.
|
Mr Nicolaes Jansz Bull 1620/1630 - † na 1692 stamnummer 12.
|
Hendrick Nicolaesz Bull 1667 - † tussen 1697-1700 stamnummer 11.
|
Gabriel Hendrickz Bul 26 december 1692 - † voor 1734 - stamnummer 11.4.
|
Stephanus Gabriels Bul 16-5-1723 - 16-9-1797 stamnummer 11.4.3.
|

Johannes Gabriel Bijl wordt geboren op 17-7-1754 te Amsterdam als Johannes Gabriel. Hij wordt gedoopt in de Noorderkerk aldaar. Doopgetuigen is zijn grootmoeder Hester Rosier en Johannes Henning. Johannes noemt zich net als zijn vader Gabriel (achternaam), kennelijk weet hij niet dat zijn grootvader een Bul is. Ook wordt hij vermoedelijk Johannes de Vries genoemd. Wij noemen hem verder Johannes Gabriel Bijl. Johannes Gabriel Bijl is voor 1778 en na 1781 soldaat (zie aantekening geboorte van zijn dochter en zoon).


Doopacte Johannes Gabriel Bijl. Bron: Dopen Amsterdam


Doopacte Engelina Peternella Sievers. Bron: Dopen Utrecht

Johannes Gabriel Bijl gaat op 23-6-1780 te Amsterdam in ondertrouw, hij is dan 24 jaar en woont op de Loijersgracht, met de 28 jarige Roomsche Engelina Peternella Sievers van Utrecht. Johannes Gabriel Bijl wordt geattesteerd met zijn oom Jan de Vries. Engelina Peternella Sievers wordt geattesteerd met haar …. Geertrui Sievers.

Engelina Peternella Sievers wordt geboren op 12-6-1749 te Utrecht (geschreven wordt Engelina Peternella Scives) en is een dochter van Hendrick Sievers en Geertruijd Wenselo. Deze zijn gehuwd op 27 mei 1748 Utrecht en wonen op de Oude Gragt en op de Varkensmarkt. De familienaam wordt op diverse manieren geschreven: Scives/Sifers/Siffers/Sieffers/Siebers/Siperse/Sivers/Cijfers.


Ondertrouwacte Johannes Gabriel Bijl en Engelina Peternella Sievers. Bron: Ondertrouw Amsterdam

Johannes Gabriel Bijl en Engelina Peternella Sievers vertrekken naar Utrecht en krijgen de volgende kinderen:

11.4.3.1.1. Johanna Pieternella (Gabriel) Bijl 20-10-1778 - 11-11-1859

11.4.3.1.2. Hendrikus (Gabriel) Bijl 22-4-1781 - ..

Hendrikus wordt geboren op 22-4-1781 in de Bergstraat te Utrecht. Hij wordt gedoopt in de Jacobikerk (Geref.kerk). Zijn moeder is Rooms, zijn vader is Gereformeerd en is wegens krijgsdienst in garnizoen te Groeningen. Doopgetuige is Petronella Wulfele/Wulfeke/Sulfele, gehuwd op 20-4-1778 te Utrecht met Johannes Sievers/Sieffers, wonend in de Caalsteeg buijte de Catriene Poort. Petronella Wulfele overlijdt op 7-10-1812 te Utrecht en is dan weduwe van Johannes Sieffers. Haar overlijden wordt aangegeven door de 37 jarige smid Hendrik Etmans, wonend in de Strooisteeg te Utrecht en gehuwd met Johanna Gabriel.
Doopacte Hendrikus Gabriel Bijl. Bron: Dopen Utrecht

Document uit de nalatenschap van Petronella Wulfele, doopgetuige van Hendrikus (Gabriel) Bijl

Engelina Peternella Sievers overlijdt op 24-9-1811 achter de Wal bij de Steenstraat wijk F nr. 431 te Utrecht, 62 jaar oud. Zij is dan weduwe van Jan (Johannes) Gabriel. Haar overlijden wordt aangegeven door de 36 jarige Hendrik Etmans (smit van beroep) wonend in de Stooisteeg (Engelina Peternella is behuwd moeder van hem) en door de 36 jarige Johan Smanink (van beroep kruidenier en bekende van Engelina Peternella).


Overlijdensacte Engelina Peternella Sievers. Bron: BS Utrecht

Behandeld wordt het 1ste kind van Johannes Gabriel Bijl en Engelina Peternella Sievers (stamnummer 11.4.3.1.).

11.4.3.1.1. JOHANNA PIETERNELLA (GABRIEL) BIJL 20-10-1778 - 11-11-1859)
(Gehuwd met Hendrik Etmans 9-3-1772 - 21-4-1839)

Voorouders van Johanna Pieternella (Gabriel) Bijl


Jan Bull stamnummer 13.
|
Mr Nicolaes Jansz Bull 1620/1630 - † na 1692 stamnummer 12.
|
Hendrick Nicolaesz Bull 1667 - † tussen 1697-1700 stamnummer 11.
|
Gabriel Hendrickz Bul 26 december 1692 - † voor 1734 - stamnummer 11.4.
|
Stephanus Gabriels Bul 16-5-1723 - 16-9-1797 stamnummer 11.4.3.
|
Johannes Gabriel Bijl 17-7-1754 - † voor 1811 stamnummer 11.4.3.1.
|

Johanna Pieternella (Gabriel) Bijl wordt geboren op 20-10-1778 in de Bergstraat te Utrecht als Johanna Pieternella Sifers. Twee jaar voor het huwelijk van haar ouders. Doopgetuige is Pieternella Wulfele. De vader van Johanna Pieternella is wel Johannes Gabriel Bijl (geschreven wordt Johannes Gabriel de Vries; de stiefvader van zijn vader: Stephanus Gabriel heet De Vries). Johannes Gabriel belooft met de moeder te zullen trouwen. Johnnes Gabriel is op dat moment soldaat en woont eveeens in de Bergstraat te Utrecht. Bij het huwelijk van haar ouders, op 10-7-1780 te Amsterdam, wordt Johanna Pieternella Sifers gewettigd. Zij noemt zich dan Johanna Pieternella Gabriel.


Geboorteacte Johanna Pieternella Sifers/Bijl. Bron: Dopen Utrecht

Johanna Pieternella (Gabriel) Bijl, wonend in de Bergstraat, huwt op 22-10-1799 in de Katholieke Catharijnekerk te Utrecht met de Roomsche Hendrik Etmans (van beroep smid en wonend in de Catharijnestraat). Hendrik Etmans wordt geboren op 9-3-1772 te Utrecht en is een zoon van Hendrik Etmans (overleden op 11-5-1823 te Utrecht) en van Helena/Lena Molenbeek.


Trouwacte Johanna Pieternella (Gabriel) Bijl en Hendrik Etmans. Bron: Trouwen Utrecht

Kinderen van Johanna Pieternella (Gabriel) Bijl en Hendrik Etmans:

  1. Henricus Etmans, geboren op 20-8-1800 te Utrecht (R.K. Walsteeg). Doopgetuige is Helena Etmans. Hij huwt op 28-4-1830 te Utrecht met Joanna Elisabetha Toebes. Zijn beroep is net als zijn vader smid. Hij huwt op 17-11-1847 te Utrecht met Alida Theresia de Boer. Henricus overlijdt op 22-07-1849 te Utrecht.
  2. Engelina Etmans, geboren op 30-10-1801 in de Strooisteeg Wijk E16 te Utrecht. Zij huwt op 18-6-1828 te Utrecht met Joannes Stephanus Bleumer.
  3. Joanna Margarita Etmans, geboren op 21-1-1804 te Utrecht (R.K.). Doopgetuige is Joanna Margarita Etmans. Zij huwt op 29-10-1828 te Utrecht met Johannes Josephus Smit. Joanna Margarita overlijdt op 16-9-1863 te Utrecht.
  4. Helena Etmans, geboren op 23-10-1805 te Utrecht (R.K.). Doopgetuige is Johanna Etmans. Helena huwt op 27-11-1833 te Utrecht met Henricus Gijsbertus Tiburtius Maassen. Helena overlijdt op 22-12-1859 in de Rozenstraat Wijk C 598 te Utrecht.
  5. Johanna Etmans, geboren op 27-12-1807 te Utrecht (R.K.). Doopgetuige is Helena Meulenbeek. Johanna huwt op 14-11-1838 te Utrecht met Willebrordus van de Bilt (overl. op 18-1-1859 te Utrecht). Johanna Etmans overlijdt op 21-5-1859 te Utrecht.
  6. Petronella Etmans, geboren op 9-2-1810 te Utrecht (R.K.). Doopgetuigen is Cornelia Etmans. Petronella overlijdt op 15-11-1813 te Utrecht.
  7. Deodorus Etmans, geboren op 2-11-1811 in de Strooisteeg te Utrecht. Hij huwt op 8-5-1839 te Utrecht met Maria van Rooijen. Deodorus overlijdt op 20-7-1888 te Utrecht.
  8. Petrus Etmans, geboren op 15-4-1814 in de Strooisteeg te Utrecht. Hij huwt op 18-7-1838 te Utrecht met Antonia Maria Josepha Erman. Petrus overlijdt op 7-10-1859 te Utrecht.
  9. Johannes Hendrikus Etmans, geboren op 28-2-1816 te Utrecht. Hij huwt op 30-10-1844 te Utrecht met Maria Gertrudis Haakvoort. Johannes Hendrikus overlijdt op 23-10-1886 te Utrecht, 70 jaar oud.
  10. Antonius Etmans, geboren op 3-7-1818 te Utrecht, overleden op 8-7-1818 te Utrecht.
  11. Hendrika Etmans, geboren op 15-11-1819 te Utrecht. Zij huwt op 10-5-1848 te Utrecht met Johannes Rijken. Hendrika overlijdt op 18-11-1890 te Utrecht.
  12. Anthonius Etmans, geboren op 2-2-1822 te Utrecht. Hij huwt met Marta Maria Hengel. Anthonius overlijdt op 26-4-1872 te Utrecht.
Artikel in de Nederlandsche Staatscourant van 18 april 1839
J. van Acuter, Plaatsvervanger, in kennisse van mij, T.J. Houtman, Griffier. Bij akte, gepasseerd voor den Notaris Stevens en getuigen te Utrecht den 20ste Maart en 16 April 1839. Tusschen Hendrik Etmans en Theodorus Etmans, smeden en slotenmakers, wonende te Utrecht in de Zalestraat, is een Maat- of Vennootschap aangegaan, tot uitoefening der affaires van kagchelsmeden, grofsmeden, slotenmakers en kagchelverhuurders, onder de firma van Hendrik Etmans en Zoon, aanvang genomen hebbende 1 April 1839.....Een paar weken later overlijdt Hendrik/Henrici Etmans.


Bron: Nederlandsche Staatscourant van 18 april 1839

Hendrik Etmans overlijdt op 21-4-1839 in de Zalestraat Wijk E 376 te Utrecht, 63 jaar oud. Bron: Overlijden Utrecht, acte 430.
Johanna Pieternella (Gabriel) Bijl overlijdt op 1-11-1859 in de Stralsteeg Wijk C 484 te Utrecht, 81 jaar oud.


Overlijdensacte Johanna Pieternella (Gabriel) Bijl. Bron: Overlijden Utrecht, acte 1762

Behandeld wordt het 5de kind van Hendrick Nicolaesz Bull en Jaetje Gabriels Chabes(stamnummer 11.).

11.5. HERMTJE HENDRICKS BULL 1-9-1695 - † na 1763)
(1ste huwelijk met Auke Peters .. - 15 september 1729)
(2e huwelijk met Jan Michiels de Bock 30-9-1687 - † voor 1763)

Voorouders van Hermtje Hendrickz Bul


Jan Bull stamnummer 13.
|
Mr Nicolaes Jansz Bull 1620/1630 - † na 1692 stamnummer 12.
|
Hendrick Nicolaesz Bull 1667 - † tussen 1697-1700 stamnummer 11.
|

Hermtje Hendrickz Bull wordt geboren op 1-9-1695 te Blokzijl.

Doopaantekening Hermtje Hendrickz Bull
Doopacte Hermtje Hendrickz Bull. Bron: Dopen Blokzijl


Doopacte Jan Michiels de Bock. Bron: Dopen Blokzijl

1ste huwelijk met Auke Peters

Hermtje Hendrickz Bull huwt op 17 juli 1729 te Steenwijk met de weduwnaar Auke Peters. Het huwelijk is ingeschreven te Steenwijk en te Blokzijl. Het huwelijk heeft maar twee maanden geduurd. Op 15 september 1729 overlijdt Auke Peters te Steenwijk.


Trouwacte Hermtje Hendrickz en Auke Peters. Bron: Trouwen Steenwijk

2e huwelijk met Jan Michiels de Bock

Hermtje Hendrickz Bull (geschreven wordt Harmpjen Hinriks en Jan Michiel) huwt op 19-11-1730 te Blokzijl met Jan Michiels de Bock, wonend op 't Oosteinde van Ten.. attestatie gegeven op 12-11-1730. Jan Michiels de Bock is dan weduwnaar van Neeltjen Gijsberts en Hermtje is dan weduwe van Auke Peters. Dit is wel het huwelijk van Hermtje Hendrickz Bull en Jan Michiels de Bock. Dit is te lezen in de overlijdensacte van hun dochter Jantje Michiels de Bock. Jan Michiels de Bock wordt geboren op 30-9-1687 te Blokzijl en is een zoon van Michiel Cornelis de Bock en Hendrikje Jansz.


Trouwacte Hermtje Hendrickz Bull en Jan Michiels de Bock. Bron: Trouwen Blokzijl

Hermtje Hendrickz Bull en Jan Michiels de Bock krijgen de volgende dochter: Jantjen Michiels de Bock. Jantjen wordt geboren op 15-1-1736 te Blokzijl. Jantje huwt met Jacob de Valk. Jantjen overlijdt op 26-10-1812 te Blokzijl, 74/76 jaar oud en weduwe van Jacob de Valk.

In de Volkstelling van 1748 Blokzijl staat vermeld (nr. 1077) Huisgezin: Jan Mygghyel en Herpjen Hendricks. Kinderen boven 10 jaar: Geertjen, Peter, Neeltjen en Seytjen. Kinderen beneden 10 jaar: 0. Van wie zijn deze kinderen? Vermoedelijk uit het 1ste huwelijk van Jan Michiels de Bock. Het kan niet uit het 1ste huwelijk van Hermtje (Hendrickz) Bull zijn, want dat heeft maar twee maanden geduurd.

Op 16 april 1763 wordt er bij de Schout van Vollenhove een inventarisatie opgemaakt van de inboedel van Neeltje Jans de Bock en een inventarisatie uit de nagelaten goederen van Jan Michiels de Bock ten lasten van haar onmodige kinderen (bron: Schoutambt Vollenhove).

Op 19 april 1763 verschijnt Hermtje Hendrickz Bull voor de Schout van Vollenhove in verband met de afwikkeling van de nagelaten goederen van haar overleden echtgenoot. Hierin worden genoemd de onmondige kinderen van haar overleden "dochter" Neeltje Jans de Bock, gehuwd op 29-7-1757 te Blokzijl met Evert Dirk Oosten. (Evert Dirk is op 12-08-1770 te Blokzijl in ondertrouw gegaan en gehuwd voor de kerk op 14-08-1770 te Amsterdam met Marietje de Goede.) Als voogden voor de onmodige kinderen van haar "dochter" Neeltje Jans de Bock worden aangesteld: de broer van Hermtje Hendrickz Bull, Klaas Hendrikckz Bul, en Michiel Jansz de Bock.


Voogdijacte Hermtje Hendrickz Bull. Bron: Schoutamt Vollenhove 19 april 1763

Auke Peters overlijdt op 15 september 1729 te Steenwijk.
Jan Michiels de Bock overlijdt voor 1763.
Hermtje Hendrickz Bull overlijdt na 1763.


Begraafacte Auke Peters. Bron: Begraven Steenwijk

Hiermee is stamvader 11. in z'n geheel behandeld.
Hierbij nog enkele statistische gegevens van dit hoofdstuk: Stamvader 11. bracht in totaal 14 nakomelingen voort waaronder 7 mannen en 7 vrouwen. Van die 14 zetten er 3 de genealogische lijn voort.

streep

Geschiedenis tijdens het leven van Hendrick Nicolaesz Bull


We schrijven het jaar 1667. Hendrick Nicolaesz Bull wordt geboren. De Republiek onder Cornelis de Witt beleeft zijn Gouden Eeuw. Door het wegvallen van de veeleisende landsheer Filips de II, de onteigening van de Rooms Katholieke goederen en daarmee het verdwijnen van de zeer dure geestelijke stand, kan de economie zich in volle breedte ontplooien. Adel en regenten gaan zich met de handel bezighouden. Mede daardoor weet de adel zich goed te handhaven, zelfs met behoud van zijn voorrechten in de Hervormde Republiek der Nederlanden. De top van deze stand is goed vertegenwoordigd in de Staten-Generaal, het hof van 's-Gravenhage en de provinciale hoven. Toch weten gegoede boeren, kooplieden en wetenschappers, of anderen met veel geld, binnen te dringen in het door handel en strijd ontsloten wereldje der edellieden.

In Blokzijl leeft in deze bloeiende tijd Henricus Nicolaes Bul en ook hij profiteert ongetwijfeld (zij het kort, hij overlijdt al op jonge leeftijd) van deze tijd.

Mattenschip

Foto: Blokzijls mattenschepen

Blokzijl verstevigt zijn banden met Amsterdam, dat prima in de vaarroute van de talloze Blokzijlse schepen ligt. De Hollandse bevolking is ingedeeld in vier klasse: de bovenste, die van de elite, is klein in getal en is hoofdzakelijk gevestigd in Amsterdam en Den Haag. De tweede klasse bestaat voornamelijk uit welvarende burgers, doktoren, advocaten, hereboeren, geleerden en predikanten. De derde klasse bestaat uit geschoolde arbeiders zoals gildeknechten, bootslui, huispersoneel, ambachtslieden en huursoldaten. Na deze drie klasse is er dan nog de laagste en tevens grootste klasse: het "ruw volk", "het grauw" of het "gemeen". Dit zijn de ongeschoolde arbeiders, de zwervers, de bedelaars en vaak ook de immigranten. Relateren we dat aan de inwoners van Blokzijl, kunnen we zeggen dat er van de 1300 inwoners er misschien 400 tot de bovenste drie klasse behoren en de rest tot de laagste. Wat wel schetst hoe de rollen in deze "Gouden" Eeuw verdeeld zijn. Het is niet alles goud wat er blinkt.....................




De mode in de 17de eeuw in Nederland loopt ver achter bij de mode in Frankrijk. De meeste mensen volgen de mode ook niet. Er wordt alleen iets nieuws gekocht als ze het werkelijk nodig hebben.

Mode 17e eeuw
Een aantal figuurtjes uit het poppenhuis van de welgestelde Amsterdamse Petronella Dunois (ca. 1676), met kleding zoals die door het personeel wordt gedragen. Op de afbeelding rechts een stijfster, midden een min en links een keukenmeid. De vrouwenfiguurtjes dragen, onder het schort, kleding die in grote lijnen de mode volgt van de gegoede burgerij maar van eenvoudiger stoffen is gemaakt. Het lijfje is minder strak ingesnoerd; de min steekt in Waterlandse streekdracht.

Kinderen dragen vele lagen dik ondergoed en zware bovenkleding. Zowel de jongetjes als de meisjes dragen een rok met op hun rug twee leibanden zodat een grote broer of zus ze vast kan houden om de kleintje te leren lopen. Zodra de kinderen wat ouder worden dragen ze dezelfde kleding als hun ouders. Jongens een breedgerande hoed, een korte broek en lange kousen. Meisjes een wit mutsje, een jasje, een rok en een schortje.





Isaäc Newton (Engels natuurkundige en grondlegger van de moderne natuurkunde en van de zwaartekrachtleer, geboren in 1642 en overleden in 1727) gebruikt de wiskunde om aan te tonen dat veranderingen in snelheid en richting altijd evenredig zijn met de massa van het voorwerp en de betreffende kracht.

De massa van een voorwerp is een eigenschap die afhankelijk is van zijn afmeting en gewicht. De massa van een voorwerp is af te leiden uit de inspanning of de hoeveelheid kracht die nodig is om het in beweging te brengen of, als het voorwerp al beweegt, de snelheid van die beweging te verhogen. Deze bewegingswetten, die nog altijd worden onderwezen als de basis van de natuurkunde, maakten het mogelijk de zwaartekracht te verklaren. Newton beweert dat elk lichaam of voorwerp een ander lichaam of voorwerp aantrekt met een kracht die de zwaartekracht wordt genoemd.

Een lichaam met een zeer grote massa zal een merkbare zwaartekracht uitoefenen op een lichaam met een veel kleinere massa. Op die manier trekt de aarde een appel naar haar oppervlak. De appel trekt de aarde ook aan. Maar omdat de appel zo'n kleine massa heeft in vergelijking met de aarde, trekt hij de aarde slechts met een onwaarneembare zwakke kracht aan. Omdat de appel naar de aarde valt, lijkt het alsof de zwaartekracht eenzijdig is. In feite is de zwaartekracht zo'n geringe kracht, dat ook twee objecten met een gelijke massa elkaar nauwelijks waarneembaar aan trekken. Daarom zullen twee appels met een gelijke massa op een schaal niet naar elkaar toe worden getrokken, ook al trekken ze elkaar wel een beetje aan. En hoe groter de afstand tussen twee voorwerpen is, des te geringer is hun zwaartekracht.

Newton realiseert zich, dat als andere grote objecten, zoals de zon, de maan en de planeten, de aarde schenen te vergezellen, de onderlinge zwaartekracht buitengewoon groot moest zijn. Zelfs over een grote afstand. Als er geen kracht was om hen tegen te houden, zouden al deze hememlichamen zich in de een of andere richting door de ruimte moeten bewegen. Normaal zou deze beweging in een rechte lijn verlopen, tenzij een hemellichaam zo dichtbij komt dat hij de andere ging aantrekken. De kracht zou misschien niet groot genoeg zijn om die twee hemellichamen helemaal naar elkaar toe te trekken, maar hij zou beslist sterk genoeg kunnen zijn om de baan van één van hen om te buigen. De kracht zou zelfs het object met de minste massa in een baan rond het grootste object kunnen trekken, als het juiste evenwicht wordt gevonden tussen de massa van de objecten, de bewegingsrichting en hun onderlinge afstand.

Kaatje bij de Sluis

Standbeeldje van Kaatje bij de Sluis te Blokzijl
In Blokzijl leeft van 1672 tot 1732 Kaatje bij de Sluis. Kaatje wordt geboren als dochter van Brecht, herbergierster van “In den Gouden Walvisch”. Op achttienjarige leeftijd zwaait Kaatje, nadat haar moeder is overleden, als cheffin de pollepel “In den Gouden Walvisch”. Maar meer dan dat ontpopt Kaatje zich als een perfecte gastvrouw voor de kooplieden, reders en kapiteins van Blokzijl. Kaatje heeft een grote charme en weet uitstekend met de mannen om te gaan. Trouwen doet zij nimmer. Haar grote liefde is de zeeman Hilbert, kapitein en kaper in staatsdienst, die gezworen heeft zich niet eerder aan land te vestigen dan dat hij fortuin had vergaard






In 1673 vindt Antonie van Leeuwenhoek de microscoop uit. Met dit apparaat, wat tot honderd maal kan vergroten, ziet hij voor het eerst bacteriën in regendruppels en tandaanslag. Hij legt echter geen verband tussen bacteriën en ziekten. Vanuit heel de wereld komen geleerden naar Nederland om de microscopen te bekijken. Hoe Antonie zijn lenzen slijpt vertelt hij aan niemand.

In 1674 heeft Blokzijl een eigen rechtbank.

In 1687 wordt door verzanding van de haven van Blokzijl de toestand zo precair, dat de fabriquer Jan van Petersen uit Amsterdam om advies wordt gevraagd. Hij adviseert om de zuidelijke leidam 500 roeden (=1800 meter) korter te maken dan de noorderlijke dam. Pas 9 jaar later, in 1696, besluiten het Ridderschap en de Steden om over de gaan tot reparatie van de Noorderbeer (=gemetselde waterkering).

In 1698 vinden er door schaarste van voedsel plunderingen in Gouda en Haarlem plaats.

Naar hoofdstukken Naar Home
Valid HTML 4.01 Transitional